Symon en Sicco willen graag een kindje samen, maar dat valt niet mee: welke mogelijkheden hebben homostellen eigenlijk?
Symon (links) en Sicco (rechts)
Foto: Nienke Taalman
Voor sommige wensouders zijn de mogelijkheden om een kindje te krijgen beperkt.
Voor homostellen al helemaal. Nu de buitenlandse adoptie voorlopig is opgeschort worden veel koppels gedwongen om na te denken over alternatieven. Symon Aartsma (32): ‘Mijn partner Sicco Kingma (31) en ik mogen geen oproep plaatsen voor een draagmoeder, maar proberen er via via toch een te vinden.’
Het koppel uit het Friese Dronryp dacht goed na voordat zij tot de conclusie kwamen dat adoptie de weg was voor hen. Ze leerden elkaar kennen op de middelbare school en op Pinkpop in 2014 is hun relatie echt ontstaan. Nu, acht jaar later, zijn ze nog steeds erg gelukkig. Samen hebben ze een leven opgebouwd, Sicco is werkvoorbereider in de bouw en Symon in de industriële automatisering. Hun huis is gevuld met muziek; de kast staat vol met oude en nieuwe platen en in de hoek van de huiskamer is de gitaar van Symon te vinden. Hun leven is bijna compleet. Er ontbreekt alleen nog iets: een kindje. Maar zo makkelijk krijgen ze dat niet.
Speen
Foto: Nienke Taalman
De keuze voor adoptie
Adoptie was de eerste keuze die het koppel overwoog. Het sprak hen erg aan om een kindje een beter leven te geven. “Wij hebben namelijk de ruimte ervoor. We kunnen een kindje helpen dat hulp nodig heeft en dat vinden wij echt het belangrijkst”, vertelt Sicco. Maar om dat te kunnen, moeten koppels een lang en kostbaar proces doorgaan. Soms kan dat wel jaren duren.
Voor koppels die bestaan uit twee mannen of twee vrouwen is de weg naar adoptie nóg lastiger. Dit komt doordat het alleen mogelijk is om maar uit drie landen te adopteren: Portugal, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. Alle andere landen sluiten deze koppels uit. Volgens Sanne Buursink, algemeen directeur bestuurder bij adoptiestichting A New Way, komt dat door de cultuur en de conservatieve opvattingen van die landen.
Symon en Sicco gingen in juni 2020 naar de informatiebijeenkomst van stichting Adoptievoorzieningen. “Ze noemen het ook wel een afschrikbijeenkomst omdat veel mensen soms te makkelijk over het hele adoptieproces denken”, vertelt Symon. Makkelijk is het zeker niet. Om een beginseltoestemming te krijgen (een verklaring waarin staat dat de wensouders geschikt zijn om te adopteren) moeten ze veel cursussen volgen en een uitgebreid gezinsonderzoek ondergaan. Ongeveer een derde van de aanwezigen bleef toen over, de rest trok het verzoek weer in.
Aantal wensouders in Nederland
Jaarlijks worden er gemiddeld 360 beginseltoestemmingen aangevraagd in Nederland. Dat is een verklaring waarin staat dat iemand, volgens het ministerie van Veiligheid en Justitie, geschikt is om een kind uit het buitenland te adopteren. Na het indienen van de toestemming volgt het adoptieproces. In 2020 zijn er 352 beginseltoestemmingen in Nederland aangevraagd, dat gaat om ongeveer 700 wensouders. In datzelfde jaar zijn er 70 adoptiekinderen naar Nederland gekomen.
Beginseltoestemmingen in 2020
Verzoeken ter verkrijging van een beginseltoestemming 352
Afwijzingen 79
Intrekkingen van het verzoek 118
Verstrekte beginseltoestemmingen 193
Bron: Adoptievoorzieningen
De aanvragen voor adoptie dalen geleidelijk. Dat is te verklaren doordat voortplantingstechnieken zoals ivf zijn verbeterd; er is steeds vaker kans op succes. In het Radboudumc is in 2019 23,6% van de vrouwen zwanger geworden na een ivf-behandeling, in 2020 is dat percentage gestegen naar 25,7%. Voor homostellen of koppels waar die behandelingen niet voor werken is adoptie vaak de laatste mogelijkheid om een kind te krijgen.
De adoptiestop
Symon en Sicco stonden op het punt om te beginnen met de cursussen om hun beginseltoestemming te krijgen. Toch is het nooit zover gekomen, omdat de buitenlandse adoptie op 8 februari 2021 (voorlopig) is opgeschort. Toenmalig demissionair minister Dekker van Rechtsbescherming besloot dit op basis van een rapport van de commissie-Joustra waarin structurele misstanden tot 1998 aan het licht komen.
Het rapport van de commissie-Joustra
Het rapport gaat over de rol en verantwoordelijkheid van de Nederlandse overheid bij interlandelijke adoptie van kinderen in de periode van 1967 tot 1998. Hierin staan structurele misstanden vermeld die toen in het buitenland speelden, zoals vervalsing van documenten en fraude. Er is geen termijn aangegeven voor de opschorting en het nieuwe kabinet zal een definitief standpunt innemen over de toekomst van buitenlandse adoptie.
Meer weten over hoe dit rapport tot stand is gekomen? Lees hier verder.
“Dat de adoptie is stopgezet is echt een flinke domper”, zegt Symon. Het koppel baalt ervan, omdat adoptie in eerste instantie hun voorkeur had. Inmiddels ligt de buitenlandse adoptie al meer dan een jaar stil en het is nog steeds onzeker of ooit nog mogelijk is en zo ja, wanneer dan. Ze willen niet in de wachtstand blijven zitten zonder te weten waar ze aan toe zijn. Daarom is het koppel gaan kijken naar alternatieven.
Co-ouderschap en pleegzorg
Wensouders kunnen voor informatie over alternatieven terecht bij Meer dan Gewenst, een Nederlandse stichting die zich inzet voor lhbt’ers met een kinderwens. Een van die alternatieven is co-ouderschap, daarbij er sprake is van een gedeelde opvoedingsverantwoordelijkheid. De vorm hiervan, zoals een vrouwen- en een mannenstel, is afhankelijk van de personen die het gezin willen vormen. Op 13 maart 2022 organiseert Meer dan Gewenst een speeddate voor koppels die op zoek zijn naar anderen die ook het co-ouderschap overwegen.
Meerouderschapswet
Op het moment is het nog niet mogelijk om meerdere juridische ouders te hebben, het kunnen er maximaal twee zijn. Begin dit jaar liet LHBTQ+-rechtenorganisatie COC weten dat dat ze willen dat minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming dit jaar een meerouderschapswet presenteert. Dit zou het mogelijk maken voor niet-biologische ouders om toch juridische ouders te worden waardoor een kind ook officieel vier ouders zou kunnen hebben.
Naast co-ouderschap is pleegzorg ook een mogelijkheid. In 2020 woonden 23.093 kinderen voor korte of langere tijd bij pleegouders. Hiervan woont 55% langer dan een jaar in het pleeggezin. Er zijn dus veel kinderen die niet bij hun ouders terecht kunnen. Als pleegouder kan je toch een warm huis en veiligheid bieden. Dit kan alleen vakantiepleegzorg zijn of juist langdurige pleegzorg waarbij het kind enkele jaren, en soms wel tot het achttiende levensjaar, door de pleegouders wordt opgevoed.
Draagmoederschap
Sinds 2019 is draagmoederschap een manier voor homostellen om een kindje te krijgen. Daarvoor was dat verboden en moesten koppels wel naar klinieken in het buitenland gaan. Een draagmoeder is een vrouw die het kindje draagt voor ouders die dat zelf niet kunnen. Na de geboorte wordt het kindje afgestaan aan de ouders.
Voor veel wensouders kan dit een mooi alternatief voor adoptie zijn, maar de zoektocht naar een draagmoeder is vaak niet gemakkelijk. Het is strafbaar in Nederland om daar een openbare oproep voor te doen en het kan zelfs resulteren in een gevangenisstraf. Het is ook verboden voor vrouwen om zich openbaar aan te bieden als draagmoeder. Daarom zijn koppels gedwongen om iemand in hun directe omgeving te vinden.
Ondanks de uitdaging om een draagmoeder te vinden, gaan Symon en Sicco toch op zoek. Zij besloten om via deze weg alsnog te proberen om hun kinderwens in vervulling te laten gaan. “We mogen geen oproep plaatsen dus het enige wat mogelijk is, is erover praten met familie en vrienden. Hopelijk is er dan iemand die via via iemand kent die dat voor ons zou willen doen”, vertelt Symon. Sicco: “Hoewel je stiekem toch hoop houdt dat de buitenlandse adoptie opeens toch doorgaat, wil je ook niet steeds in onzekerheid blijven zitten.”
Meer willen lezen over welke impact de adoptiestop op wensouders heeft? Lees hier verder.
Momenteel is het koppel nog steeds op zoek naar een draagmoeder. Sicco: “Draagmoederschap zou fantastisch zijn, maar mocht de buitenlandse adoptie nu toch weer doorgaan, dan kiezen we daarvoor.”
Symon (links) en Sicco (rechts)
Foto: Nienke Taalman